نویسنده: سوامی سیتاراماناندا 
برگردان: ندا اسدی

این خصیصۀ انسانیِ تلاش برای دستیابی به آرامش در جهان خارج، در فلسفۀ ودانتا  به‌عنوانِ جهل و تاریکی به تصویر کشیده شده است. یوگا، آیورودا و ودانتا به ما راهنمایی‌های ارزشمندی دربارۀ چگونگی رسیدن به آرامش ذهن ارائه می‌دهد. فرمول آن ساده است و می‌تواند به‌عنوان یک روش کار کردن با سه گونا  یا کیفیت‌های طبیعت توصیف گردد:

1) تاماس  را بشکنید؛ 2) راجاس  را آرام کنید؛ 3) ساتوا  را تغذیه کنید.

تاماس چیست؟

تاماس، انرژی سکون و تاریکی، جهل و انکار است که فرد را بی‌حال، غمگین، ناراضی می‌کند. فرد شکایت می‌کند، اما نمی‌تواند به خود کمک کند. طبیعت نقاب‌دار حقیقت است که به ما اجازه نمی‌دهد، راه سعادت و شادمانی خود را بیابیم و باعث می‌شود توهمات خود را به‌جای خود واقعی‌مان ببینیم. این انرژی، تحلیل دهنده است.

راجاس چیست؟

راجاس، انرژی فعل‌وانفعال و برون‌فکنی خارجی است. نشان‌دهندۀ جنبه‌ای از زندگی است که نفس (منیّت) آن را دوست دارد و در صورت فقدان هر چیزی به سمت آن می‌رود. عدم ظرفیت دیدن تصویر کامل، خودبینی نامیده می‌شود. هنگامی‌که راجاس غلبه پیدا می‌کند، واقعیت مخدوش می‌گردد. فردی که تحت تأثیر راجاس است، خوشبختی را خارج از وجود خود می‌بیند و به جستجوی آن می‌پردازد. انرژی راجاس به سمت جهان اطراف است. راجاس، باعثِ ایجاد تمایل، بی‌قراری، تنوع‌طلبی، رقابت و تعارض می‌گردد.

ساتوا چیست؟

ساتوا انرژی خلوص، توازن، آگاهی و حکمت است. این جنبۀ آشکار حقیقت که با آن فرد قادر است همه‌چیز را به‌وضوح ببیند و تصویری از واقعیت را دریابد. در ساتوا هیچ درد ناشی از تمایلات برآورده شده و نشده وجود ندارد. فرد ساتویک، در پذیرفتن ارادۀ خداوند و انکار نفس (منیّت) بی‌نظیر است. این فرد، تمرین ازخودگذشتگی، فداکاری، کنترل ذهن و حواس کرده و دربارۀ ماهیت واقعی خود و واقعیت، تفکر می‌کند.
 نفس در ذهن فرد ساتویک، جایی ندارد. حرکت این انرژی به سمت درون و بالا است و ما را به آرامش ذهن می‌رساند.
این سه گونا یا کیفیت‌های طبیعت، در جسم و ذهن ما وجود دارد و به جهت اینکه به آگاهی متعالی‌تری برسید، می‌توانید از توصیه‌های یوگایی به‌عنوان فرمول متعادل‌سازی این سه گونا استفاده کنید.

چه‌کار کنیم؟

• ما باید تاماس را با فعالیت‌های معنادار همانند نرمش مرتب، شرکت در کلاس‌های یوگا، هم‌جواری مرتب با ساتسانگ  (کلام معنوی) در کنار شرکت در کارگاه‌های یوگا و مشغول خدمات بدون چشم‌داشت شدن (کارما یوگا) بیدار کنیم. ملاقات با افراد و معلمان معنوی به شما کمک می‌کند تا از حالت سکون بیرون بیایید. به رژیم غذایی خود توجه نمایید، ساعات خواب خود را کم کنید، فعالیت‌های بیهوده مانند تماشای تلویزیون، بازی‌های رایانه‌ای، صرف ساعت‌ها زمان در اینترنت و چت کردن یا غیبت کردن با دوستان را کم کنید.

فوراً فعالیت‌هایی مانند مصرف مواد، سیگار، الکل، خوردن گوشت و فست فودها و تماشای فیلم‌های دارای صحنه‌های مستهجن و خشونت‌آمیز را کنار بگذارید. در روابط خود بیشتر مسئولیت‌پذیر شوید. وابسته نباشید. از هزینه‌های خود بیشتر آگاه گشته و از مصرف بیش‌ازاندازه، خرید وسایل و ابزار آسودگی و رفاه و هر چیزی که منتهی به لذت‌جویی می‌شود، اجتناب کنید. به‌جای آن با طبیعت ارتباط برقرار کنید. با این کار با خود ارتباط بهتری پیداکرده و آرامش خواهید یافت.
 

• راجاس را آرام کنید. راجاس، عملی برون‌گرا و خودمحور است. به شکل بی‌قراری ذهنی که آرام شدن و درون‌گرا شدن آن سهل نیست، بروز پیدا می‌کند. برای رام کردن آن، فعالیت‌های حسیِ نفسانی، شهوانی و خودمحورانه باید محدود شود. ما می‌توانیم این انرژی را با آموختن غرق شدن در اعمال و قلب‌هایمان، با تمرین فعالیت‌های فداکارانه، بخشش به خیریه‌ها و شروع به تفکر نسبت به دیگران و مهرورزی آرام کنیم. برای غلبه بر انرژی برون‌گرای راجاس و کمک به هدایت انرژی به سمت بالا، می‌توانیم در فعالیت‌های معنوی که منیّت ما را با پذیرش حضور خداوند، آرام می‌کند، شرکت نماییم. فعالیت‌های معنوی، ذهن احساساتی و محتاج ما را آرام کرده و قلبمان را صاف می‌گرداند. با بهبود رابطۀ خود با خداوند، رابطه‌تان با خودتان بهبود می‌یابد. تمرکز را بیاموزید و فعالیت‌هایتان را کاهش دهید، زندگی ساده‌ای داشته باشید. این کار به ذهن شما تمرکز بخشیده و به آن آرامش می‌بخشد. بیاموزید که در لحظه زندگی کنید و برای آینده از قبل برنامه نریزید و نگران گذشتۀ خود نباشید. انگیزه‌های خود را بررسی کنید و متوجه شوید که کدام مهم و ماندگار است و کدام زادۀ توهم و تصورات شما است. تمرین رضایت‌مندی کنید. سبک زندگی سالم و یوگایی داشته باشید تا راجاس شما آرام گردد. رژیم غذایی سادۀ گیاهی و عاری از غذاهای محرک داشته باشید و با داشتن یک برنامۀ روزانه، فعالیت‌های خود را نظم ببخشید، بجای اینکه درگیرِ چندین فعالیت، به‌طور همزمان باانگیزه‌های آنی شوید. همان‌طور که ذهن و عقل به‌جای منیّت و خودپسندی، به سمت خدمات اجتماعی و خیر جمعی رهنمون می‌گردد، شما آرام و متمرکز خواهید شد و انرژی خود را به‌طور کارآمدتری هدایت کرده و به زندگی خود و دیگران تعادل می‌بخشید.

• ساتوا را تقویت کرده و بالا ببرید: هنگامی‌که راجاس کم‌وبیش آرام شد و صلح و آرامش خود را نمایان ساخت، یوگی، کار خود را متوقف نمی‌کند و بر روی اصول درونی یوگا و مدیتیشن کار خواهد کرد، یک زندگی بامعنی، همراه با رضایت و ساده بر اساس سرسپردگی به خداوند خواهد داشت. آگاهی خود را حفظ کرده و زندگی خود را به ثبات خواهد رساند. نوسانات کمتری را در زندگی تجربه خواهد کرد، محبت روزافزون و عشق خالصی نسبت به تمام موجودات زنده خواهد داشت. ازخودگذشتگی، راه زندگی او خواهد شد. او دیگر احساس تنهایی و نیاز در روابط نخواهد کرد و در موقعیت‌های مختلف به‌طور طبیعی، آرام و محترم باقی خواهد ماند. یوگا به این «دید برابر» می‌گوید، همان‌طور که به آگاهی افزوده‌شده و هوشیاری توسعه می‌یابد؛ یوگی، لایه‌هایی از سعادت را بدون اینکه در جستجوی آن باشد، تجربه می‌کند. مدیتیشن همان‌طور که ذهن از آشوب تمایلات، آرزوها و تضادهای درونی خلاص شده و شفاف و رها می‌گردد، خودبه‌خود اتفاق می‌افتد.

 
با تمرین این سه مرحله، شما شروع به لبریز کردن زندگی خود و دیگران از آرامش، لذت، رضایت‌مندی، هماهنگی و تعادل خواهید نمود. سوامی شیواناندا می‌گوید: «یک آیندۀ روشن در انتظار شما است.»

برگرفته از:
https://sivanandayogafarm.org/blog/howtoprogresstowardspeaceofmind