برنامه ريزي عصبي – كلامي (NLP) چيست؟

برنامه ريزي عصبي – كلامي (NLP) چيست؟

برنامه ريزي عصبي – كلامي (NLP) چيست؟

Neuro-linguistic Programming

 

عصب با ذهن و چگونگي كاركرد آن ، كلام با روش هايي كه افراد تجربيات خود را از جهان منعكس مي كنند و برنامه ريزي با اين واقعيت كه افراد طبق برنامه ها ي فردي عمل مي كنند ؛ ارتباط دارد.

ان . ال . پي روش هايي را در اختيار فرد قرار مي دهد و به او كمك مي كند تا در انجام دادن كارهايش تواناتر باشد و افكار ، احساسات و اعمالش را بيشتر مهار كند ، به زندگي خوش بين باشد و بهتر بتواند به نتايج خود دست يابد.

ان . ال . پي امكانات زيادي را در اختيار فرد قرار مي دهد ؛ اما اين در صورتي كارساز است كه فرد ماجراجو و انعطاف پذير باشد و به آنچه كه زندگي در اختيار او قرار مي دهد ؛ احساس رضايت كند.

ان . ال . پي بر پايه ي عملكرد و اصولي استوار است كه در زير به بعضي از آن ها اشاره شد ه است:

· مطلوبيت عملي ، مي تواند مورد بررسي قرار گيرد و از فردي به فرد ديگر انتقال يابد.

· عملكرد مطلوب به رشد مهارت ها و رشد حالات جسمي و ذهني سازگار ، نياز دارد.

· حالات فيزيكي و ذهني ، مي تواند به عناصر متمايز و كوچك تقسيم شود و تغيير پيدا كند تا نتايج مطلوب را به دست آورد.

آن چه ان . ال . پي را از رشته هاي ديگر متمايز مي كند ، تمركز آن بر الگوسازي است . به طور خلاصه، الگوسازي كسب مجموعه اي از الگوها در ان . ال . پي است ؛ الگوها نشان دهنده ي چگونگي عمل افراد به بهترين صورت مي باشند و نشان مي دهند انسان ها چگونه از تجربه ي افراد موفق استفاده مي نمايند تا به پيشرفت نايل شوند.
ويژگي هاي مشخص ان . ال . پي اجراي تكنيك هاي خاص براي تحليل اجزاي عملكرد و چگونگي تحليل پردازش اطلاعات و روش هاي به كارگيري راهبردهاي پيشرفت مي باشد . ان ال پي تحليل تمام حوزه هاي عملكرد فردي و حرفه اي مانند : انگيزش ، ياد گيري ، تداوم سلامت ، فعاليت هاي ورزشي ، ارتباطات ، مذاكره ، سخنراني در مكان هاي عمومي ، گروه سازي و مديريت تغيير را در بر مي گيرد.

در اصل ان . ال . پي رويكردي منظم و كلي نگر براي درك اثر بخشي فردي و سازماني است.

 

تعاريف

 

افراد مختلف درك متفاوتي از ان . ال . پي دارند و برداشت هاي مختلفي را از آن به دست مي آورند.

بنا بر اين تعاريف موجود براي ان . ال . پي بي شمار و متفاوت است و به صورت‌ها ي زيرتعريف شده است:

· علم و هنر رسيدن به موفقيت و كمال

· كنجكاوي بيش از حد درباره ي انسان ها و روش هاي شناختي كه مجموعه اي از تكنيك ها را در بر مي گيرد.

· راهنماي ذهني

· مطالعه تجربيات ذهني

· مطالعه ساختار عيني

· نرم افزار مغز

· علم جديد پيشرفت

· مطالعه عملكرد مطلوب انساني

· توانايي براي بهبود در بيشتر مواقع

· راهنمايي براي استفاده منظم از خلاقيت

· تجربه‌ي هيجاني موفق

 

استفاده از الگوها در «ان . ال . پي»

 

الگوهاي موجود در پيشرفت شامل اهداف ، رفتار، افكار ، باورها ، احساسات و معنويات است ( گوردن ، داويز ، ديلتز ) اگر هر عنصر را يك به يك در نظر بگيريم مي توان ديد چگونه ان . ال .پي افراد را قادر مي سازد تا به بررسي و بهبود عملكردشان بپردازند.

 

اهداف

اهداف را طوري تعيين كنيد كه قادر به رسيدن آن در كوتاه مدت باشيد.

 

رفتار

ياري رساندن به ديگران، همنوايي با ديگران، به كارگيري الگوهاي زباني متناسب با شخصيت افراد، استفاده از زبان براي برقراري ارتباط و تاثير

اين جا كيفيت هاي متعددي وجود دارد كه شامل موارد زير است:

· تشخيص شخصيت و الگوهاي انگيزشي افراد با استفاده از الگو هاي زباني آنان.

· تشخيص اين كه ديگران به چه حواسي وابسته اند ، از طريق گوش دادن ، به كلماتي كه آنان به كار مي‌برند.

· توانايي كلي گويي يا جزئي گويي در جاي مناسب ، براي كسب نتايج خاص

· استفاده غيرمستقيم از زبان براي تشخيص و تاثير

· احترام به كلمات و عبارت هاي ديگران ، چرا كه كلمات ، بيانگر تجربه آن ها از واقعيت است.

 

تفكر

شامل قدرت توليد و قدرت ادراك است.

عناصر تفكر شامل ديدن (ديداري) شنيدن (تصور صداها ياداشتن گفت و گوهاي دروني)، تجربه‌ي احساسات (عاطفي يا بساوشي) و حس كردن بوها يا مزه‌ها است . در هريك از اين حوزه‌ها ، ان . ال . پي كمك مي‌كند تا اين افراد متوجه افكارشان باشند و در صورت نياز آن ها را تغيير دهند.

براي مثال ممكن است از كسي بخواهيد درباره گلي فكر كند ابتدا او مي تواند ، تصور كند كه گل چگونه است ؛ سپس او بوي آن را در نظر مي آورد. آنگاه احساس خود درباره ي گل را به ذهن آورد و در آخر مزه آن را تصور كند . بعضي گل ها خوراكي هستند . تا اين جا تجربه فرد از گل تقليد از واقعيت بوده است.

شما از فردي بخواهيد كه گل واقعي را تصور كند آن گونه كه قابل ادراك است ؛ تجربه ي ذهني خود را تغيير دهد تا چيز كاملا جديدي را در تصور خود ايجاد كند . براي مثال شما ممكن است از او بخواهيد كه گلي را با رنگ ، اندازه و بوي متفاوت و غيره تصور كند . توانايي ذهن براي انجام دادن اين تغييرات، اساس يادگيري و نوآوري است و اگر شما تجربه كافي نداشته باشيد ممكن است با تغييرات به وجود آمده حاصل از تغييرات ذهني شگفت زده شويد.

توانايي تغيير حواس در ان . ال .پي افراد را قادر مي سازد تا تجربيات كم و بيش خوشايندي را در خود ايجاد كنند و اگر از ايجاد تجربه اي ناخوشايند در ان . ال .پي شگفت زده هستند ؛ به چگونگي آموزش افراد براي دور نگه داشتن دستان خود از آتش ، يا به چگونگي مطمئن ساختن افراد براي دوري كردن از رانندگي بعد از مصرف مشروبات الكلي فكر كنند.

 

احساسات

روش ديگري كه در ان . ال .پي با عواطف پيوند دارد از طريق ارتباط آن با رفتار است . از آنجا كه ارتباط نزديكي بين بدن و ذهن وجود دارد ؛ ايجاد تغييرات ذهني با تغيير موقعيت بدن ، يك نمونه از اين نوع ارتباط است.

اغلب مردم از روي عادت موقعيت هاي مختلفي در ارتباط با حالت هاي عاطفي متفاوت دارند ، براي مثال وقتي كه آن ها پر انرژي هستند ، فضاي بيشتر و هنگام نگراني ، فضاي كمي را اشغال مي كنند . با تغيير موقعيت بدن ، امكان تغيير افكار و احساسات وجود دارد.

 

باورها / ارزش‌ها / فرض‌ها

يكي از نقاط قوت ان . ال . پي توانايي آن براي تحت تاثير قراردادن تغيير سطوح اساسي است . اگر چه آموزش مهارت هاي جديد؛ تغييراتي را به وجود مي آورد ، ولي اين باورها ، ارزش ها و فرض هايي هستند كه اساس هر فرد را تشكيل مي دهند.

نشان دادن يك گوجه فرنگي سبز به فردي كه باور مي كند گوجه فرنگي ها هميشه قرمز هستند و يا تشويق فردي از اقليتي براي درخواست شغلي كه باور نمي كرد ، به آن شغل دست يابد ؛ از جمله اين موارد است.

 

معنويت

« ان . ال . پي» راه هاي كاوش ماوراي تجربه هاي زندگي روزمره را نيز تحت تاثير قرار مي دهد . بعد معنوي مفهومي نسبتا متفاوت از مفاهيم ديگر مثل : افكار ، احساسات ، رفتار و باورهاست كه مورد بحث قرار مي گيرد ؛ بنابراين انتقال اين مفاهيم به دليل اين كه مردم فهم يكساني از آن ها دارند آسان تر است .
براي مثال در بحث سنجش ميزان توجه يا عدم توجه دانش آموز كارنسبتا آساني است . با اين وجود با معنويت ، تجربه هر فردي دروني و منحصر به فرد است و كلمات براي بيان آن محدود است.

براي مثال دو فرد ممكن است از منطقه اي در خارج از شهر ديدن كنند و ازمناظر ، صداهاي حيوانات تابش آفتاب واز بوهاي خوش آنجا لذت ببرند يكي از آن ها ممكن است ، به سادگي روز خوبي را در بيرون از منزل تجربه كند ، ولي براي شخص ديگر بيرون بودن از خانه به منزله آگاهي از چيزي ماوراي تجربه او باشد . شايد ديدن آن منطقه احساس دست يافتن به چيزي ، احساس يكپارچگي ، احساس قدرت يا كيفيتي باشد كه حواس او را اشباع مي كند . اگر چه شخص دوم كاملا از اين تجربه فردي آگاه باشد توضيح آن در زبان روزمره براي او دشوار است . برخلاف چنين محدوديت هايي بسياري از افرادي كه با ان . ال .پي كار مي كنند . به افراد ديگر كمك مي كنند تا حس و آگاهي معنوي خود را توسعه بخشند.

 

مشخصه هاي ان . ال. پي

· ان . ال . پي يك رويكرد كلي نگر است.

· ان . ال . پي با جزئيات سروكار دارد.

· ان . ال . پي بر اساس توانايي و الگوسازي نقشي است.

· ان . ال . پي بر پردازش ذهني تمركز دارد.

· ان . ال . پي طرح هاي زباني خاص را به كار مي برد.

· ان . ال . پي هم با ذهن هشيار و هم با ذهن ناهشيار كار مي كند.

· ان . ال . پي در فرايندها و نتايج سرعت عمل دارد.

· ان . ال . پي رويكردي خنثي است.

· ان . ال . پي در رفتار خود به افراد احترام مي‌گذارد.

 

 

پيش فرض‌ها

· تجربه براي خود ساختاري دارد.

· ذهن و جسم هر دو به يك سيستم وابسته هستند.

· افراد كارهاي خود را تمام و كمال انجام مي‌دهند.

· اگر انجام كاري براي كسي ممكن است ، هر فرد ديگري قادر به انجام آن كار مي باشد.

· هر فردي از تمامي منابع مورد نياز برخوردار است.

· شكست اصلا معنايي ندارد ، هر چه هست بازخورد است.

· اگر آن چه را انجام مي دهيد ؛ موثر نيست كار ديگري انجام دهيد.

· بعضي اوقات شما آنچه را كه بهترين است ، به نحو احسن انجام مي‌دهيد.

· در پشت همه‌ي رفتارها يك مقصد اصلاحي وجود دارد.

· معناي يك ارتباط پاسخي است كه دريافت مي‌كنيد.

· ادراك افراد دريافت كننده ، موثر بودن يك تعامل را مشخص مي كند ؛ نه قصد فرد شروع كننده آن تعامل.

 

ارتباطات

با توجه به سرعت بالاي « ان . ال .پي » چگونه مي توان از آن استفاده بهينه كرد؟

اگر شما عادت به انجام دادن كارها در مدت زمان طولاني داشته باشيد ، سرعت عمل كاري ممكن است مورد ظن و گمان شما باشد . براي نمونه شما ممكن است كه بگوييد ، به ساليان سال مطالعه نياز هست تا بتوان تفاوت هاي بين گياهان وحشي را ياد گرفت ، اما برخورد با خارهاي يك گياهان وحشي مي تواند ، به خوبي ظاهر و بوي آن را در ذهن شما تداعي كند و براي هميشه در ذهنتان بماند.

به اين دليل كه رويكردهاي معمول روان شناسي به طور سنتي وقت گير بوده اند باور كردن سرعت عمل ان . ال . پي مي تواند مشكل ساز باشد . با اين حال سرعت عمل ان . ال . پي در كسب نتايج به اثبات مي رسد.

 

چارچوب‌ها ، الگوها ؛ تكنيك‌ها

دياگرام تجربي:

در اصل اين دياگرام دو نوع كاربرد دارد : تغيير فردي و الگوسازي و بهبود عملكرد . اين دياگرام پيج عنصر را كه بر عملكرد تاثير دارند ، ارايه مي‌دهد:

· نتايج

· رفتار

· راهبردهاي ذهني

· عواطف

· باورها

يك سخن مورد قبول در ان . ال .پي اين است كه اگر شما هميشه آن چيزي را انجام دهيد كه قبلا انجام مي‌داديد ، به همان خواسته‌ي قبلي خود مي‌رسيد.

سطوح عصبي، زباني ( سطوح منطقي )
اين چارچوب (كه رابرت ديلتز آن را توسعه داد.)، به تفكر درباره يادگيري وتغيير و رشد فردي كمك مي‌كند و داراي شش سطح اساسي است كه در آن فرد مي تواند عمل كند.

اين شش سطح ، به ترتيب اهميت عبارتند از:

· محيط (كي و كجا چيزها اتفاق مي‌افتد؟ فرصت‌ها و محدوديت‌ها)

· رفتار (آن چه كه فرد انجام مي‌دهد . عمل‌ها و عكس العمل‌ها)

· توانايي ها (چگونه فرد كارها را انجام مي‌دهد و آن فرد چگونه انگيزش پيدا مي‌كند؟)

· هويت (تفكر فرد درباره ي خود ، معنايي از خود و ماموريت فردي)

· معنويات (فرد براي چه چيزي اعمالي را انجام مي‌دهد، به خاطر خانواده، جامعه و يا به خاطر آن چه كه فراسوي فرد است)

اين سطوح اساسي در سلسله مراتبي قرار مي‌گيرند كه در آن معنويت در بالاترين سطح و محيط در پايين‌ترين سطح قرار دارد و هر سطح نسبت به ديگر سطوح نورولوژي بيشتري را شامل مي‌شود. اين سطوح بعضي اوقات، به عنوان دايره‌هايي در درون دايره‌هاي ديگر نشان داده مي‌شوند ، اما در اغلب موارد، به عنوان مثلث‌هايي در نظر گرفته مي شوند كه در آن 5 سطح اول اساس مثلث را تشكيل داده و سطوح بالاتر، به عنوان يك مثلث واژگون در درون مثلث اول در نظر گرفته مي‌شوند.

اين چارچوب را مي توان در روش هاي مختلفي به كاربرد ، يك روش مهار ، تناسب و هم خواني بين سطح است. به عنوان مثال ، براي يك فرد ممكن است كه به موقع سرقرار حاضر شدن مهم باشد ؛ اما در عمل اغلب دير كند. بنابراين اين باور ( اهميت حضور به موقع در ملاقاتها ) با رفتار ( ديركردن ) در تضاد است.

اين چارچوب به افراد كمك مي‌كند، تا دريابند كه بين تفكر و عملكرد آن ها و ارزش و هويتشان هماهنگي وجود دارد يا خير، تضاد بين اين سطوح به استرس، سوء تفاهم‌ها و عملكرد ضعيف منجر مي‌شود.

اين چارچوب براي سازمان‌ها نيز مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.

اگر شركتي از يك مشاور دعوت كند تا مطالبي را درباره توجه به مشتري‌ها ارائه دهد، سوالات مرتبط به سطوح نورولوژي، به شناسايي ناهماهنگي‌هاي موجود در شركت كمك مي‌كند.

ناهماهنگي‌هايي مانند: نامرتب بودن كارگاه يا عدم توجه كاركنان به ديدگاه‌هاي مشتريان. اين ناهماهنگي‌ها مي تواند با باور آن سازمان كه توجه به مشتري است، در تضاد باشد.

هم چنين در بعضي اوقات افكارهاي كاركنان درباره توجه به مشتري با افكار سازمان مطابقت ندارد و به انتقال پيام هاي

نامشخص، به ملاقات كنندگان و با مشتريان منتهي مي‌شود.

 

خطوط زماني:

خطوط زماني يك چارچوب مفهومي است كه با چگونگي ادراك فرد از زمان سروكار دارد و نشان مي‌دهد كه افراد اطلاعات را بر اساس زمان به روشهاي مختلف ذخيره مي‌كنند .يونانيان باستان با مفهوم خطوط زمان آشنا بودند و آن رادر افكار و نوشته‌هاي خود در طول قرن‌ها منعكس كرده‌اند.

نظريه‌ي خطوط زماني ؛ يعني اين كه افراد نسبت به زمان به روش‌هاي گوناگوني واكنش نشان مي‌دهند . يك مثال ساده نشان مي‌دهد كه زمان اغلب وقتي كه غير قابل كنترل، به نظر مي‌رسد آهسته مي‌گذرد (براي مثال : منتظر شدن در يك ترافيك سنگين) و در طول لحظه‌هاي لذت بخش ، به سرعت مي‌گذرد. پس زمان يك مفهوم ثابت نيست، بلكه مفهومي است كه بر طبق درك ما از آن تغيير مي‌كند.

ان . ال . پي مفهوم زمان را بيشتر مورد توجه قرار مي‌دهد و ما را قادر مي‌سازد تا خود را در زمان‌ها و مكان‌هاي مختلف تصور كنيم.

براي روشن شدن مطلب، مفهوم حركت زمان را در نظر مي‌گيريم. بدين گونه كه خطي در كف اتاق تصور كنيم كه يك سر آن زمان گذشته و سرديگر آن زمان آينده را نشان دهد، زمان حال بين اين دوتاست.

اين امكان وجود دارد كه ما روي خط در نقطه اي بايستيم كه زمان حال را نشان بدهد و به آينده نگاه كنيم وتصور كنيم كه آينده چگونه مي تواند باشد. مثلا تصور مي‌كنيم كه فعاليت خاصي را انجام مي‌دهيم.

هم چنين مي‌توانيم گذشته را به همان ترتيب تصور كنيم و رفتار خود در گذشته را به خاطر بياوريم. چنين تصوراتي به فردكمك مي‌كند تا احساسات خود را درباره‌ي حوادث خاص تصور كند.

باز ممكن است كه فرد به طور فيزيكي در چنين خطي حركت كند، مثل اين كه گذشته را مرور مي‌كند، يا به آينده حركت مي‌كند. بدين ترتيب دسترسي مجدد به احساساتي كه با حوادث خاص در ارتباط است، نسبتا آسان مي‌شود . وقتي كه فرد اين تصورات را به وجود مي‌آورد، امكان ارزشيابي از يك ديدگاه ديگري را كه به ظاهر وجود دارد مي‌بينيد و مي‌تواند از پاسخ‌ها ي خود مطلع شده ، تغييرات مناسب را به وجود آورد. مفهوم خطوط زماني، كه در حقيقت يك روش استعاري است. روشي عالي را در كار با موضوعات و كسب ديدگاه‌ها و رشد بيشتر فردي فراهم مي‌كند.

 

نظريه‌ي هماهنگ سازي حوزه‌اي:

بسياري از متخصصان درباره ي تبديل رشته ان . ال .پي به يك چارچوب و هماهنگ سازي آن انديشيده‌اند. رابرت ديلتز چارچوبي را ارائه مي‌دهد وعقيده دارد كه همزمان با پيشرفت؛ ان . ال . پي از شكل منظم فاصله گرفت و به رويكردهاي مرحله به مرحله خطي نزديك شد. اگر چه اين مساله به انتقال سريع تكنيك‌ها و مهارت‌ها انجاميد، از سويي به از دست رفتن تصوير بزرگ‌تر منتهي شد.

بنا براين بسياري از دانشجويان ان .ال .پي تلاش مي‌كنند ، تا دريابند كه چگونه ابزار و تكنيك‌هايي كه آموخته‌اند ؛ با يكديگر تناسب پيدا مي‌كنند. در جهت حل اين مشكل ، ديلتز چارچوبي را براي فهم عملكرد انساني ارائه داد. اين چارچوب داراي سه عنصر است:

· سطوح عملكرد ( سطوح منطقي(

· زمان

· ديدگاه ( موقعيت ادراكي (

ان . ال . پي جديد

ان . ال . پي جديد يك روش كل نگر در دستيابي به پتانسيل انساني است. كتاب «همسفر با لاك پشت ها» اثر جان گريندرو دلوزير بعضي از ايده‌هاي موجود در ان . ال . پي جديد را بيان مي‌كند. ان . ال . پي جديد نتيجه‌ي كار و حاصل تجربه‌ي كارلوس كاستاندا و گري گوري باتسون، در رابطه با سرخ پوستان آمريكا و طبل زني ، پايكوبي و آواز خواني آفريقايي‌ها و نتيجه‌ي مطالعات آن‌ها در زمينه‌ي انسان شناسي و داستان گويي مي‌باشد. بعضي از رويكردهاي آن شامل خواب ديدن‌هاي فعال، رشد علوم شهودي و انجام تمرينات، به منظور هماهنگ سازي فعاليت هاي مغزي است.

منبع: سايت دكتر کامران صداقتhttp://www.sadaghat.org