ایران یوگا ایران یوگا مرجع مقالات آموزشی یوگا
اگرچه بهره‌گیری از روزه به عنوان یکی از شاخه‌های طلب آلترنتیو یا طب مکمل، شیوۀ نسبتاً جدیدی است که اخیراً در جوامع غربی پذیرفته شده است، اما خود این مقوله به‌خودی خود از دیرباز مورد توجه بوده و در متون بسیاری چون قرآن، انجیل، کتاب‌های چین و یونان باستان به کرّات از آن یاد شده است. طبق سوابق تاریخی، مردم روزه را به‌عنوان بخشی از آیین مذهبی، روشی برای اظهار اندوه و اعتراض‌های سیاسی به کار می‌گرفته‌اند.
در آیین اسلام روزه از جمله اموری است که کمک شایانی به حفظ سلامتی بدن می‌کند. البته بعضی اوقات که صحبت از روزه می‌شود این ذهنیت به وجود می آید که روزه مترادف با گرسنگی است، در حالی‌‌که واقعیت این است که با روزه می‌توان به اندام‌های داخلی بدن که در طول سال از انواع غذاها و خوراکی‌ها که بعضاً مورد نیاز بدن هم نیست، انباشته می‌شوند استراحت داد و واضح است انجام این کار برای حفظ سلامتی بدن بسیار موثر است. در این مبحث به روزه، انواع آن و اثراتش از دیدگاه علمی اشاره می‌شود.
یکی از اولین پزشکانی که طرفدار روزه و روزه‌درمانی شد، اسیاک جیرینگ از ایالات متحدۀ آمریکا بود. وی روش استفاده از قرص را در درمان بیماری‌های خاص رد کرد و شیوه‌ای درمانی شامل روزه‌های دوره‌ای، رژیم گیاه‌خواری، آب مطلق، حرارت خورشید، هوای پاکیزه، ورزش و استراحت بود را برگزید. روش او به‌عنوان یک نظام بهداشتی طبیعی شناخته شده است.
معروف‌ترین پزشک روزه‌درمانی معاصر هربرت ام شلتون (1985-1895) متخصص درمان طبیعی، نوعی روزۀ کامل (فقط آب) را در اواخر سال 1920 رواج داد. شلتون در سال 1928 مدرسۀ سلامتی خود را بنیان نهاد و در سال 1948 با تاسیس انجمن بهداشت طبیعی آمریکا، به ترویج هر چه بیش‌تر روزه کمک شایانی نمود.
او در سال 1978 شاخه‌ای در علم پزشکی بنا نهاد که امروزه به‌عنوان انجمن بین‌‌المللی پزشکان علم بهداشت (IAHP) معروف است. این سازمان نتایج تحقیقاتش را در مورد روزه منتشر کرد و برای پزشکان حوزۀ بیماری‌های استخوان، کایروپراکتیک و درمان طبیعی، تجویز روزه‌درمانی را توصیه نموده است.
چگونگی عملکرد روزه
روزه پرهیز از هر نوع غذا و نوشیدنی (به‌جز آب) برای یک دورۀ محدود زمانی به‌منظور حفظ و بهبود سلامتی یا درمان بیماری‌های خاص می‌باشد. روزۀ آب نوعی دیگری از روزه است که در آن به‌جز آب، آب سبزیجات و آب میوه، از هر نوع غذا و نوشیدنی دیگری پرهیز می‌شود.
یک روزۀ متعادل میزان کمی غذا از قبیل میوه‌های نارس و سبزیجات بخارپز را شامل می‌شود. برخی روزه‌داران و طرفداران این امر، موارد دیگری را برای تعدیل هر چه بیش‌تر روزه به آن اضافه کرده‌اند. مانند آش سزیجات، چای گیاهی و مکمل‌های دارویی.
تحقیقاتی که در مورد ارزش درمانی روزه انجام شده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که روش آب‌درمانی یا به‌طور کلی استفاده از آب به‌تنهایی بیش‌تر جوابگوست.
روزۀ کوتاه مدت می‌تواند از یک تا سه روز به طول بینجامد که معمولا برای بیش‌تر افراد قابل تحمل است. روزۀ طولانی (بیش از سه روز) باید تحت نظر پزشک و ترجیحاً برای درمان باشد. منتقدین، اغلب روزه‌درمانی را با گرسنگی اشتباه می‌گیرند. در روزه، بافت‌های غیرضروری بدن همانند چربی‌ها سوخت می‌شوند. گرسنگی زمانی آغاز می‌شود که بدن ذخیرۀ چربی‌اش را تمام کرده و شروع به سوخت ارگان‌های طبیعی (حیاتی) می‌نماید.
اساساً بدن برای حفظ منابع انرژی‌زا، تغییرات بسیاری در متابولیسم متحمل شده و به کارکرد با همان میزان کارایی ادامه می‌دهد. برای مثال بدون در نظر گرفتن طول روزه‌های قبل، سطح قند خون ثابت می‌ماند. در اوایل روزه، بدن علاوه بر تولید قند، ذخیره‌هایش را از طریق کبد آزاد می‌کند. بدن بعد از چند روز، تری‌گلیسیرید را از سلول‌های چربی آزاد می‌کند. این تری‌گلیسیرید‌های اکسیده شده، اسید‌هایی را شکل می‌دهند که کنتون نام دارد و برای تولید انرژی به مصرف می‌رسند. تمامی این تغییرات، متابولیسم بدن را تا حدود 75 درصد کاهش می‌دهد. به همین علت است که استراحت در طول روز توصیه شده است.
روزه‌های کوتاه‌مدت
اگر کسی می‌خواهد به مدت یک تا سه روز روزه بگیرد، بهتر است به شیوه‌ای عمل کند که به سلامتی‌اش لطمه وارد نشود. در صورت باردار بودن یا شیردهی، بهتر است از روزه‌داری پرهیز کنید. اگر قصد امتحان کردن روزۀ طولانی (بیش از سه روز) را دارید ، بهتر است این کار زیر نظر پزشک انجام شود. در صورت عدم تمایل به داشتن پزشک ناظر، در مراحل اولیه می‌توان از متخصصان درمان طبیعی و کارشناسان تغذیه بهره گرفت.
قبل از اقدام به روزه‌داری، سابقۀ پزشکی فرد باید کاملاً مورد مطالعه قرار گیرد، از او معاینه به عمل آمده و آزمایش‌هایی انجام دهد تا مطمئن شود بدنش برای روزه‌داری آماده است. فرد می‌تواند با خوردن غذاهای سبک، میوه‌های خام و سبزیجات بخارپز شده، خود را برای روزه‌داری آماده کند.
در طول مدت روزه، فرد باید آب زیاد مصرف کرده و در صورت داشتن روزۀ طولانی، از آب میوه‌های اسیدی پرهیز نماید. همچنین بهتر است در روزه از چای گیاهی استفاده کند.
طریقۀ شکستن روزه نیز بسیار مهم است. همان‌طور که روزه با غذایی سبک آغاز می‌شود باید با غذایی سبک نیز شکسته شود. برای شکستن روزه بهتر است از میوه‌جات و سبزیجات استفاده شود. خوردن غذای زیاد ممکن است در به‌کار انداختن سیستم بدن مشکل ایجاد کند.
“ادامه ی این مقاله را در شماره 116 مجله دانش یوگا بخوانید”
