سمزدایی
در آیورودا، روشی 3 مرحلهای به نام «پانچاکارما» برای سمزدایی وجود دارد. گفتنی است این مراحل، آمادهسازی، پاکسازی و جوانسازی را در برمیگیرد. درنتیجه، زمانبر است و باید به کمک متخصصان واجد شرایط صورت گیرد. گاهی کسی که در مراحل نخستین بهبودی قرار دارد، باید پیش از اعمال درمانهای حذفی، کمی ازلحاظ بنیه قوی شود. بدین منظور میتواند بهطور مرتب از «تریفالا» استفاده کند، این ماده هم تقویتکننده است و هم باعث سمزدایی میشود. استفاده از تریفالا، دستور آیورودای کلاسیک است که سه میوۀ «آمالاکی»، «هارتیاکی» و «بیهتیاکی» را در برمیگیرد.
پیروی از این دستور خوراکی، هر سه دوشا را متعادل می کند. حتی اگر در مدت زمان طولانی به کار برده شود، اثر مخرب نخواهد داشت. در این ماده خوراکی ویتامین سی به مقدار فراوان وجود داشته و اثر آنتی اکسیدان قوی دارد.
غذای مورد تأیید آیورودا، کیچاری است. کیچاری مخلوطی از برنج با سماتی، هستۀ خردشدۀ انبه، کرۀ آبشده و مقداری ادویهجات این غذا بوده، نیروبخش و آسان هضم است و بهراحتی پخته میشود کیچاری، دستگاه گوارشی را تمیز و پاک و روان می کند. خوردن کیچاری، استفاده از تریفالا و انجام روزانۀ آبهیا نگا به مدت 3 تا 10 روز میتواند به یکروند سمزدایی در منزل تبدیل شود.
آسانا
ورزش فیزیکی یوگا (آسانا) برای پرورش بدن، افزایش توانایی ذهنی و ظرفیت روحی است. تمرینات یوگا بهسلامتی ستون فقرات کمک فراوانی می کند و عملکرد اعضای داخلی بدن را نیز بهبود میبخشد. همچنین برای سیستم عصبی و سیستم ترشحات داخلی (هورمونها و غدد) مفید است؛ بنابراین، سلامتی و تعادل را بهکل سیستم بدن بازمیگرداند. اغلب مراکز سمزدایی و توانبخشی، امروزه کلاسهای یوگا را پیشنهاد میکنند، زیرا با انجام این تمرینات، مریض احساس راحتی کرده، نتایج مفیدی به دست میآورد. گفتنی است، ورزش آسانا، شامل تمرینات ملایم، بااحتیاط و متعادلی است که انجام آن احساس آرامش را در انسان ایجاد، زندگی را متعادل و جابهجا می کند. درنتیجه، زوال و عدم تعادل ناشی از مصرف بیرویۀ الکل و مواد مخدر را از بین میبرد. آساناهای یوگا به افزایش تمرکز فکر کمک کرده و درنهایت، دقت و هوشیاری را بالا میبرد.
پرانایاما (تنفس صحیح)
راهکارهای تنفسی، مانند نفس عمیق با استفاده از عضلههای شکم به حفظ تعادل و آرامش ذهن کمک کرده، ذهن فرد را روشن و هوشیار می کند. بیشتر مردم، نفس سطحی میکشند؛ درحالیکه نفس عمیق، سیستم عصبی مرکزی را آرام می کند و به آن قوت و نیرو میبخشد. این راهکار، روش مهمی برای غلبه بر اعتیاد است.
ریلکسیشن (رهاسازی)
تمرینات رهاسازی، برای کاهش اضطراب و بحرانهای ذهنی مفید است. با توجه به تحریک افراطی بدن به سبب مصرف الکل و مواد مخدر، در این گروه، بیخوابی و ضعف اعصاب وجود دارد. یک راهکار ساده مانند شاوآسانا (حالت وانهادگی) اگر 10 تا 15 دقیقه در روز انجام شود، بدن و ذهن را آرام و استوار و متعادل می کند. در این تکنیک، نخست ریلکسیشن انجام میگیرد، یعنی هر بخش از بدن از نوک پا تا سر منقبض و سپس رها میشود. در حین انجام این کار، مرتب در ذهن گفته میشود؛ من انگشت پا، پا، زانو، پشت را رها میکنم. توانایی رهاسازی هوشیارانۀ بدن و ذهن روشی قوی برای بالا بردن ارزش شخصی و اعتمادبهنفس است.
مثبت اندیشی و مراقبه
تمام گونههای اعتیاد، نوعی وابستگی روانی است. با تلاش برای ارتباط با «خویش واقعی» باید به این حقیقت، توجه فراوانی شود. «خویش واقعی» غیر وابسته و از اثرات محیطی متعالی تراست.
برای چیره شدن بر اختلالات ذهنی، باید با روش کار و عملکرد ذهن آشنا شد. کسانی که مشکل اعتیاددارند، در حقیقت ذهنشان خارج از کنترل است. اعتیاد در ذات عقل است. تا آن اندازه افکار را وسوسه می کند که انسان به تکرار و تکرار کار خویش تمایل پیدا می کند. نظام اعتیاد بر پایۀ عادت و تصورات منفی است. ذهن تصور میکند که الکل یا مواد مخدر، یکراه حل است و بر طبق عادت، آن را انتخاب می کند. چرخهای در زندگی انسان ایجاد میشود که رهایی از آن مشکل است. مثبت اندیشی و مراقبه، راهکارهایی را ارائه میدهند که عملکرد ذهن را کند می کند، سپس عادت آن تغییر مییابد. گام نخست، افزایش زمان میان نیاز به مصرف، عادت فکری و عمل است. این راهکارهای ذهنی به عملکرد صحیح مغز کمک می کند و با جایگزینی افکار مثبت بهجای افکار منفی، ذهن را روشن و بیآلایش میسازد.
در ابتدای کار، مثبت کردن ذهن کار دشواری به نظر میرسد؛ زیرا ذهن به سبب عادت غلط و ویرانگر، سست و بیاراده شده است. بودن با گروهی که عاقل و معنوی و مثبت اندیش هستند و تمرینات معنوی انجام میدهند، راهی برای متعالی کردن ذهن و روح است.
برنامه گردهمایی گروهی (معنوی) سات سانگ برای معتادان جلسات 12 گانۀ دوستی، بهمنظور سود بردن افراد جدید از گروهی افراد اهل معرفت که به انجام مراقبه و خواندن کتابهای معنوی مشغولاند و اکنون در دوران خودداری از مصرف (ترک) هستند، میباشد. داستان این گروه بهخوبی میگوید که چه بودند (شناسایی) چه اتفاقی افتاد (لحظات پاک شدن از مواد) و اکنون چه هستند (تجربۀ زندگی به معنای واقعی) زمانی که امکان حضور در جلسات سات سانگ وجود ندارد، خواندن سرگذشت و گواهی کسانی که به تعادل رسیدهاند، کمک فراوانی می کند.
این مطالب در متون 12 گانه در دسترس هستند. سات سانگ به انسانها القا می کند که کار درست را انجام دهند. اعتیاد بهخودیخود ویرانگر است؛ بنابراین حضور در کنار کسانی که ما را عاشقانه دوست دارند، به ما کمک می کند درگذر زمان، خودمان را دوست داشته باشیم. ما از بیرون کمک میگیریم تا زمانی که درونمان به کمک ما بیاید. زمانی که معتادان، احساس عشق و درک متقابل را از سوی دیگران دریافت کنند، بهتر میتوانند از خود مراقبت کنند. ذهن معتادانی که به سبب مصرف الکل یا مواد مخدر ویرانشده، است، دچار وسواسهای شدید و اضطراب، میباشد، پس باید همۀ امور را دوباره یاد بگیرند؛ تحت تأثیر کسانی باشند که شاد و قوی هستند. باید شجاعت رویارویی با مشکلات را داشته باشند و این کار از طریق معاشرت با انسانهای شجاع، راستگو، عاشق و دلسوز بیشتر میسر خواهد بود. پشتیبانی بیقیدوشرط، بسیار لازم است و اطرافیان باید آنها را به خاطر قرار گرفتن در مسیر جدید زندگی، تشویق کنند.
ترکیب 4 روش یوگا «کارما، بهاکتی، راجا، جنانا»
اعتیاد، بیماری جسم، ذهن و روح است. یوگا، هر انسان را شخصیتی کلنگر از سه بعد (فیزیکی، روحانی و سببی) میبیند. ترکیب 4 روش یوگا، راهکار صحیحی را ارائه میدهد: 1. تمرینات تنفسی و فیزیکی ها تا یوگا. 2. مدیتیشن و آنالیز ذهنی در راجا یوگا. 3. دور شدن از نفس، بودن در کارما یوگا (رفتار بدون انگیزۀ خودپرستی) 4. پرس و جوی فلسفی دربارۀ (من که هستم) و ارتباط من با جهان هستی چیست؟(جنانایوگا) تمرینات این 4 روش یوگا باید روزانه، مختصر و کوتاه صورت گیرد. این ابعاد یوگا برای بازگشت سلامت، کمال و روحیۀ جنگ با اعتیاد لازم است. تمرینات گوناگون به انسانها کمک می کند تا در خلال مدتی که در مرز سلامت هستند و رفتار و روش زندگی و کنترل نفس خود را پیش میبرند، در زندگی روزمرۀ خود قدرت انتخاب هم داشته باشند. برای قرار گرفتن در مسیر شفابخشی و کمال، باید انسان از نفس خود بیرون بیاید؛ و حقیقت اصلی زندگی را بداند. کارما یوگا قابلیت رها شدن از نفس و زندگی در جهت کمک به هم نوع و دستیابی به قدرتی ماورای قدرت نفس میباشد، بهاکتی یوگا، تمرینی برای واگذاری نفس با ازخودگذشتگی و پرستش است. فعالیتی که امروزه در غرب رواج بسیاری دارد، (مناجات کردن و تکرار کردن ذکر)، روش مطمئنی برای شفایابی است که انجام آن احساس مثبتی را از خوشی و عشق و اتصال به منشأ هستی، در انسان پدید میآورد.
راجایوگا، متشکل از 8 راهکار برای پاکسازی از طریق تمرینات یاما، نیاما، آسانا است. این تمرینات، راهنمایی برای انضباط شخصی و کنترل ذهن در جهت مثبت است که دقیقاً خلاف همۀ عادتهای دوران اعتیاد است. این پاکسازی به مدیتیشن که راهکار مطمئنی برای اتصال آگاهانه با استفاده از قدرت و نفس عالیمرتبه است، میانجامد. زمانی که سرشت واقعی را تشخیص میدهیم، (جنانایوگا) همۀ مشکلات روانی از ریشه درمان خواهند شد. تصدیق و شناسایی نفس، همۀ هوسها، احساس کمبودها، مشکلات ارزش دادن به خود و رفتارهایی را که به شکست نفس میانجامد، از بین میبرد. ترکیب روانی یوگا و فلسفۀ یوگایی نفس در کنار روش زندگی آیورودایی، مسیری مطمئن و درست برای درک نفس در کنار روش زندگی آیورودایی است و آن، مسیری مطمئن و درست برای درک نفس بهجای تخریب نفسانی است. این ترکیب قدرتمند را در درمان از طریق یوگا، میتوان تجربه کرد که در باهاما، هند، نیویورک و کالیفرنیا در سال 2007 اجراشده است.
برگرفته از: دائرةالمعارف و متافیزیک