عصبانی شدن آسان است – همه می توانند عصبانی شوند، اما عصبانی شدن در مقابل شخص صحیح، به میزان صحیح، در زمان صحیح، به دلیل صحیج و به طریق صحیح_ آسان نیست. (ارسطو) یوگا در این زمینه
باعث افزایش ظرفیت روانی- ذهنی و آگاهی از زمان و میزان مناسب واکنش در شرایط تنش زا می شود.
ما در زندگی روزمره در مقابل هر آنچه با آن مواجه می شویم، چه میزان برداشت و قضاوت صحیح داشته و در نهایت واکنش معقول و منطقی نشان میدهیم؟ چه قدر افرادی که با آنها همیشه تعامل داریم را میشناسیم و درکشان می کنیم و به افرادی که با آنها در تعامل نیستیم فرصت می دهیم تا در مقابل ما واکنش مناسب را نشان دهند؟ و از همه مهم تر چقدر خودمان را میشناسیم ، چقدر از نقاط ضعف و قوت فیزیکی ، ذهنی و روانی خود واقفیم؟ چقدر برای خودمان ارزش قائلیم و به خودمان فرصت داده ، زمانی را برای ارزیابی دیدگاه هایمان درنظر میگیریم؟
صبح که بیدار می شویم اغلب با موارد زیر مواجه می شویم:
- بر سر یک مسئله یا با اهمیت و یا بدون اهمیت افراد خانواده، همکار و یا رییس بحث می کنیم
- هنگام خروج از منزل و در مسیرمان به سمت محل کار، در اتوبوس ، تاکسی، مترو و… با افراد درگیر میشویم و یا شاهد درگیری بین افراد هستیم.
- اخبار مربوط به حوادثی که منجر به قتل می شود، خیانت همسران و یا رفتار ها نا متعارف در بین اعضای خانواده مانند خشونت علیه زنان و کودکان منجر به فروپاشی و یا جنایات خانوادگی که تیتر اخبار حوادث می شوند را می خوانیم.
و غیره…..
به راستی ما در هر کدام از این شرایط چگونه عمل میکنیم؟ چقدر از واکنش خود آگاهیم؟ آیا متوجه می شویم در هر یک از موقعیت های ذکر شده بطور نا خودآگاه چه میزان به خود و چه میزان به طرف مقابل آسیب روانی وارد می کنیم؟
مثال های بالا موقعیت هایی هستند که نتیجه واکنش های ناخودآگاه هیجانی هستند. اخبار روزانه مملو از گزارش هایی در زمینه از هم پاشیدگی مدنیت و امنیت است، از قتل و خونرزی هایی حکایت داردکه از عنان گسیختگی تکانه های هیجانی روانی خبیث ناشی می شوند. اما این اخبار صرفا روند خزنده ای را منعکس می کنند که از طغیان هیجان ها در زندگی ما و افراد اطراف ما پدید آمده است. هیچ کس از این موج هولناک برون ریزی دور نمی ماند: این موج به طرق مختلف به زندگی همه ما راه پیدا می کند.
ارقامی که از گسترش افسردگی در سراسر دنیا و ظهور موج مهیبی از پرخاشگری خبر می دهند – مانند ورود نوجوانان و جوانان در گروه های بزهکار و تروریستی، بروز حوادث ناگوار در بزرگراهها که به رفتارهای خشونت آمیز در حین رانندگی می انجامد- بر بروز کسالت هیجانی فراگیر دلالت دارند.
هیجان ها
با مطالعه روند تکامل انسان چنین به دست می آید که انسان های اولیه هنگامی که در موقعیت های خاصی مانند موقعیت های تهدید کننده قرار می گرفتند، یا فرار میکردند یا مبارزه می کردند، و یا هنگامی که برای پیدا کردن جفت با هم در گیر می شدند برای حفظ بقا تلاش میکردند. این واکنش ها همگی واکنش های هیجانی بودند که انسان ها نا خود آگاه در شرایط لازم نشان می دادند. این واکنش ها بصورت رفتار های بخصوص نشان داده می شدند. بطور مثال در شرایط تهدید اگر واکنش به صورت میل به جنگیدن بروز میکرد انسان ها رفتار ها ی خشونت آمیز مانند استفاده از سنگ یا چوب به عنوان سلاح برای آسیب رساندن به رقیب استفاده می کردند و یا در شرایط فرار به مکان های امن مانند غار ها پناه می بردند.
در حقیقت هیجان ها عامل حرکت و پیدایش رفتار در هر شرایط می شدند و می شوند. هیجان ها ، در حقیقت انگیزه و عامل وقوع هر رفتار هستند. در روند تکامل، هیجان ها مثبت باعث رشد ، ارتقا و پیشرفت انسانها و در عین حال هیجان ها منفی عامل تخریب و زوال بعضی از جوامع بشری و ظهور رفتار های نا متعارف شده اند.
در ادامه مطالب این گفتار سعی بر این است که هیجان ها بیشتر شناخته شوند و اثر مثبت و منفی آنها در زندگی ما مورد بررسی قرار گیرد. و در نهایت آنکه با شناسایی آنها چگونه می توانیم آن ها را در مسیر ترقی و رشد هدایت کنیم و نقش تخریبی آن ها را کمتر کنیم. در این مسیر مهم یوگا به عنوان یک ابزار بسیار موثر چگونه مسیر ترقی را هموارتر کرده و ما را در کنترل هیجانات مخرب یاری می دهد.
شبنم نوری، (کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، پژوهشگر و مربی یوگا)