نویسنده: ورونیکا گاتر /  برگردان: دکتر نیلوفر رحیمی

بیش از ۲0۳ میلیون نفر در سرتاسر جهان مبتلا به ام.اس هستند که دوسوم این جمعیت را خانم‌ها و افراد زیر ۳۰ سال تشکیل می‌دهند. اگرچه در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های زیادی در فهم مکانیسم این بیماری صورت گرفته، اما تاکنون درمان قطعی برای آن کشف نشده است.
بااین‌وجود، دانشمندان معتقدند که سبک و شیوۀ زندگی مثل داشتن یک رژیم غذایی مناسب و برنامۀ روزانۀ یوگا می‌تواند کمک چشمگیری در کنترل بعضی علائم این بیماری داشته باشد.
برای توضیح و فهم بیماری ام.اس می‌توان به شباهت بین عصب‌ها و سیم‌های الکتریکی اشاره کرد. برای جلوگیری از کوتاه شدن جریان برق، سیم‌های الکتریکی از یک عایق پلاستیکی پوشیده شده‌اند. اگر به هر دلیلی این عایق آسیب ببیند، جریان الکتریکی نمی‌تواند در سیم‌ها به‌طور کامل در گردش باشد. به‌طور مشابه، عصب‌ها در سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) با یک‌لایه محافظ به نام غلاف سلولی یا میلین پوشیده شده که کار آن اطمینان حاصل کردن از رسیدن پیام از مغز به قسمت‌های مختلف بدن، بدون هیچ کم و کاستی است. در ام.اس بنا به دلایلی، سیستم ایمنی بدن به این غلاف‌های سلول‌های عصبی حمله می‌کند و باعث تخریب آن‌ها می‌شود. این تخریب به‌صورت لکه‌های سفید یا پلاک‌های متعددی ظاهر می‌شود که گویای سفت یا سخت‌شدگی غلاف‌ها می‌باشد که در نتیجۀ آن، فرمانی که از مغز صادر می‌شود، به‌راحتی به اعضاء و ماهیچه‌ها نمی‌رسد و باعث اختلال در حرکات می‌شود.
تشخیص بیماری ام.اس بسیار پیچیده است؛ چراکه علائم نشان‌دهندۀ این بیماری بسیار متنوع و غیرقابل‌پیش‌بینی است: از بی‌حس شدن اندام‌های مختلف بدن گرفته تا تاری دید و سختی در راه رفتن و اختلال در کنترل ادرار که در بعضی موارد این علائم می‌آیند و می‌روند و در بعضی موارد دیگر، این علائم روند رو به رشد دارند.
بااین‌وجود، خبر خوب این است که دانشمندان علوم اعصاب شناختی اخیراً کشف کرده‌اند که مغز این قابلیت فوق‌العاده را دارد تا خودش را شناسایی کند و در نحوۀ کارکردش تغییراتی به وجود آورد. این پدیده از طریق جوانه‌های آکسون (رشتۀ عصبی باریک و بلندی است که از سلول عصبی خارج می‌شود) قابل توضیح می‌باشد که در آن، آکسون‌های آسیب‌دیده جوانه می‌زنند و پایه‌های عصبی جدیدی را به وجود می‌آورند و درنتیجۀ آن، گذرگاه‌های عصبی جدیدی شکل می‌گیرد تا بتواند جایگزینی برای عصب‌های آسیب‌دیده باشد؛ بنابراین اگرچه ممکن است که ما قادر به درمان قطعی ام.اس نباشیم، اما با نیروی عظیم مغزی‌مان می‌توانیم گذرگاه‌های عصبی جدیدی بسازیم و از روند رو به رشد این بیماری جلوگیری کنیم.
یوگا از طرق مختلف می‌تواند بر روی کیفیت کارکرد مغز اثر بگذارد تا روند بازسازی و بهبود قسمت‌های آسیب‌دیده با سرعت بیشتر انجام شود و درنتیجه به بیماران مبتلا به ام.اس کمک کند تا بتوانند جسمشان را در بهترین حالت ممکن نگه‌دارند.

یوگا

پاوان موکت آسانا (سری اول) یکی از بهترین آساناهایی است که بیماران مبتلا به ام.اس می‌توانند آن را جزئی از تمرینات روزانه‌شان قرار دهند. تمرینات را باید آهسته، همراه با دم و بازدم اوجایی و با شمارش انجام داد (تکرار حرکات بستگی به میزان توانایی فرد دارد که قطعاً با گذشت زمان و استمرار در تمرینات، قدرت بدنی فرد بالا رفته و تعداد بیشتری از حرکات را می‌تواند انجام دهد) و تمام تمرکز باید بر روی حس‌های مختلفی که در بدن ایجاد می‌شود، معطوف گردد.
این تمرینات از سر انگشتان پا شروع می‌شود و به سر ختم می‌شود؛ انگشتان پا (انگشتان را به داخل خم‌کنید و سپس رها کنید)، مچ پا (مچ پا را به جلو و عقب، به چپ و به راست حرکت دهید و سپس چرخش دایره‌ای از مچ پا داشته باشید)، زانوها (زانوها را به هم فشار دهید، خم‌کنید و سپس به جلو و عقب حرکت دهید). لگن‌ها (کف پاها را روی‌هم بگذارید و زانوها را به طرفین بکشید و در حرکت پروانه برای چند ثانیه بنشینید)، دست‌ها (کف دست‌ها را روی‌هم قرار دهید و انگشتان را درهم‌تنیده کنید و فشار دهید و سپس رها کنید)، آرنج‌ها (آرنج‌ها را خم و راست کنید و سپس دست‌ها را روی شانه گذاشته و با سر آرنج‌ها یک دایره فرضی در هوا بکشید) و در آخر، سر (سر را به جلو و عقب، به راست و چپ حرکت دهید و سپس گردش دایره‌ای سر از راست به چپ و برعکس داشته باشید). از فواید پاوان موکت آسانا می‌توان به کاهش خشکی و گرفتگی عضلانی و همچنین افزایش تحرک و جریان خون در مفصل‌ها اشاره کرد؛ اما مهم‌تر از همۀ این‌ها، استمرار در انجام این حرکات زنجیره‌ای باعث ایجاد حس آرامش و خوددوستی در بدن فرد بیمار می‌شود و صبر و تمرکز درونی را به وی می‌آموزد.
یک سری دیگر در آساناهایی که در کنترل و بهبود بیماری ام.اس نقش بسزایی دارند، آساناهای خم به جلو و آساناهای پیچ می‌باشند. این زنجیره از حرکات به آساناهای کاهش‌دهندۀ واتا معروف‌اند. در طب آیورودا (طب سنتی هند)، ام.اس یک بیماری واتایی محسوب می‌شود که بر روی افراد با طبع و تیپ شخصیتی پیتا تأثیر می‌گذارد. درنتیجه، انجام زنجیره‌ای این آساناها، واتا را در افراد مبتلا به ام.اس کاهش می‌دهد و باعث می‌شود که فرد حس بهتری را در بدنش تجربه کند. این دقیقاً همان چیزی است که این افراد نیاز دارند.

مودرا

مودرا در یوگا به یک ژست، یک حالت اسطوره‌ای دست‌ها، قفل یا نماد توصیف می‌شود. مودراها قسمت‌های خاصی از مغز یا روان را مخاطب قرار می‌دهند که در نتیجۀ آن، مدار انرژی در بدن شروع به حرکت می‌کند و گره‌های انرژی را باز می‌کند. مودراها را در کنار یوگا می‌توان برای بهبود وضعیت بیماری ام.اس تمرین کرد.
یکی از مودراهای تأثیرگذار در بهبود ام.اس، پران مودرا یا مودرای زندگی نام دارد که در آن فرد به حالت چهارزانو نشسته (سوخ آسانا)، چشم‌ها را بسته، رویِ دست‌ها را روی ران‌ها گذاشته، به‌طوری‌که کف دست‌ها به سمت آسمان باشد، سپس سر انگشت شست، سرانگشت کوچک و سرانگشت حلقه را به هم می‌رساند (در هر دو دست)، به این صورت که نوک این سه انگشت همدیگر را به‌آرامی لمس کنند. در این حالت برای چند دقیقه باقی مانده و تمام تمرکز و حواس و انرژی‌اش را به درون روانه کرده و بدنش را از داخل مشاهده می‌کند و دم و بازدم آرام، عمیق و منظمی دارد.
 پران مودرا، سطح انرژی را افزایش می‌دهد، حس زندگی و پویا بودن را در فرد به اوج می‌رساند و خستگی و کسلی روحی و جسمی‌ای که بیمار ام.اس هرروزه تجربه‌اش می‌کند را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

خودیابی و کشف درون

ادامه مقاله را می توانید در مجله 98 مطالعه نمایید