مزاج چیست؟

مزاج چیست؟

چنانچه در شمارۀ گذشتۀ مجلۀ دانش یوگا گفتیم در بدن هر فرد چهار نوع خلطِ صفرا، خون، بلغم و سودا وجود دارد. در حالت طبیعی، اخلاط اربعه در بدن هر شخص سالمی باید به حالت تعادل اولیۀ خود باشند تا زندگی و ادامۀ حیات او بدون بیماری مقدور باشد.

مزاج به کیفیت و میزان ترکیبی از عناصر گفته می‌شود که در هرلحظه در ذهن و بدن انسان تغییر می‌کند، مزاج انسان در هرلحظه چندین و چند بار تغییر خواهد کرد.

به همین جهت طب ازنظر جسمانی و معنویت ازنظر ذهنی کمک می‌کند تا مزاج انسان در هرلحظه در تعادل و هماهنگی اولیۀ خودش باقی بماند.

مزاج کیفیتی است که در هرلحظه قابل‌تغییر است، مثلاً هنگامی‌که شما با شنیدن یک‌کلام محبت‌آمیز گرم می‌شوید، یعنی مزاج آن لحظۀ شما گرم شده است، پس با ترکیب عناصر به میزان خاص از هرکدام با غلبۀ یکی از آن‌ها، مزاج غالب آن فرد یا گیاه و یا… تشکیل خواهد شد.

علم طب و مزاج شناسی می‌خواهد به ما کمک کند تا بتوانیم همیشه مزاج خود را در حالتی از تعادل نگه‌داریم.

ویژگی‌های جسمی و رفتاری در مزاج‌های مختلف

معمولاً غلبۀ دو عنصر گرم را در آقایان و دو عنصر سرد را در خانم‌ها بیشتر می‌بینیم.

نشانه‌های یک انسان با غلبۀ صفرای طبیعی

تمامی ویژگی‌های آتش را دارا می‌باشند؛ مثلاً اگر خیلی به آتش نزدیک شوید، می‌سوزید و اگر خیلی دور شوید، یخ می‌زنید. انسان‌های صفراوی هم همین‌گونه هستند، اگر خیلی به آن‌ها نزدیک شوید یا اگر خیلی به آن‌ها بچسبید، شما را می‌سوزانند. کیفیت آتش سوزاندن است، مقصر ما هستیم که خودمان را به داخل آتش می‌اندازیم. معمولاً آقایان بیشتر دارای این طبع هستند.

خصوصیات جسمی

لاغر، قدبلند و کشیده، طاسی موهای سر از جلو، موهای دست کاملاً نرم، رنگ پوست مایل به زردی، دندان‌های منظم، زبان‌دراز و کشیده، صورت تقریباً استخوانی، گردن لاغر و کشیده، شانه‌های کوچک، دست‌های کشیده، رگ‌ها گاهی پنهان و گاهی برجسته، ناخن کشیده، پوست خشک، گرمی در ناحیه قلب، دست‌وپاها در فصول سرد، سرد و در فصول گرم‌، گرم هستند.

خصوصیات رفتاری

صفراوی‌ها چریک و باوقار هستند، در برخی جاها کم صحبت و در برخی موارد پر صحبت، جدی، پشتکار کم، عصبانیت کوتاه‌مدت، ریسک‌پذیری بالا بدون تفکر، عشق زیاد بدون ابراز، فراموشی چیزهایی که برایشان خیلی مهم نیست؛ مثل تاریخ تولدها، شماره تلفن یا اسم اشخاص، تمایل شدید به کمک به دیگران، زودباوری، تغیر زیاد در رفتار، شروع‌کنندۀ بسیار خوب، ولی اغلب پروژه‌ها را ناتمام رها می‌کنند، زیاد عاشق شدن در جوانی و زود فارغ شدن از آن، علاقۀ زیاد به سفر، تغییرات آنی زیاد در رفتار، تند صحبت کردن، عجلۀ زیاد، چابک در انجام کارها، زود تصمیم می‌گیرند، اهل حساب‌وکتاب نیستند، ولی توانایی انجام آن را در موارد خاص دارند، به خودِ کار بیشتر فکر می‌کنند تا درآمد آن، به معنویت علاقۀ بسیار زیادی دارند، نداشتن استعداد در کارهایی که برایشان کم‌اهمیت است؛ مانند آشپزی، کم‌حوصله، زود ناراحت می‌شوند، ولی به روی خود نمی‌آورند، دوست دارند به آن‌ها اعتماد شود، رهبران و کارآفرینان بسیار خوب ولی مدیران ضعیف، رک‌گو، کم‌خواب ولی پربازده، علاقه به خواب ظهر، داشتن روحیات مردانه حتی در سنین کودکی یا در بین خانم‌ها، پیشرو، دیر مریض می‌شوند ولی در صورت مریضی تمایل دارند همه خبردار شوند، علاقه دارند از آن‌ها پرستاری شود، تمایل به غذاهایی خوش‌مزه دارند. عاشق نسیم صبحگاهی، تمایل دارند زمان خواب پنجره باز باشد، خواب به خاطرشان نمی‌ماند، قانون‌گذاران بسیار خوب و قانون‌گریزان عالی، تمایل به نظم دارند ولی خودشان منظم نیستند، معتقد به کار گروهی و برنامه‌ریزی در کارها هستند ولی خودشان خیلی به آن تن نمی‌دهند، می‌توانند ریزبین باشند، علاقه به پیاده‌روی دارند، ورزش خاصی را برای بلندمدت انجام نمی‌دهند ولی علاقه به ورزش کردن دارند، تمایل به مسائل جنسی زیاد و توانایی معمولی، تمایل زیاد به فلسفه و مسائل معنوی دارند.

این‌گونه افراد را «صفراوی مزاج» میگویند. اکثر نشانه‌های یادشده در بیشتر افراد صفراوی مزاج دیده می‌شود؛ البته میزان بروز این نشانه‌ها به مقدار غلبۀ صفرا، سن، جغرافیا و نوع تغذیه و معنویت فرد بستگی دارد.

مثلاً یک جوان صفراوی در شمال ایران با یک جوان صفراوی در مناطق بیابانی همین خصوصیات را با خشکی کمتر و رطوبت بیشتر دارد.

• نشانه‌های غلبۀ صفرا