آیوریوگا

گردآورنده: احسان رضایی

آیورودا، دانش آگاهی بر بدن، ساختار‌ها و طبقه‌بندی‌ قوای وجودی انسان و متعادل نگاه‌داشتن انرژی‌های درونی و یوگا، دانش بسط و توسعۀ انرژی‌های درونی می‌باشد.

همانند سایر طب‌ها، در بخشی از دانش آیورودا به شناخت فیزیولوژی عمومی بدن از جمله عملکرد دستگاه‌های مختلف مثل دستگاه گردش خون، دستگاه تنفس و دستگاه گوارش مي­پردازيم و اندام‌ها و سیستم اعصاب و عضلات و … را نیز بررسی می‌کنیم. آیورودا همچنین  نوع دیگری از فیزیولوژی را مطرح می‌کند که محدود به جسم نیست، بلکه به تحلیل انرژی‌های بنیادین وجود می‌پردازد. انرژی‌هایی که زیربنای عملکرد جسم و ذهن محسوب می‌شوند و توازن میان آن‌ها، رمز سلامتي و عملکرد مناسب اندام و احشای بدن است.

دانستن و تحلیل این نیروهای بنیادین جهت برخورداری از مزایای آیورودا در تمرینات روزانۀ یوگا ضروری است.

یکی از نخستین تقسیم‌بندی‌های انرژی کیهانی تقسیم آن به سه ارتعاش بنیادین است که با نام­هاي اصول هوشیاری( Sattva) ، انرژی( Rajas) و ماده( Tamas) بیان می‌شوند. این تقسیم‌بندی با عنوان تئوری “تری گونا” یا سه‌گونا شناخته می‌شود. گونا به معنای قید و الزام است زیرا سه گونا در حقیقت اولین قید و بندی است که ما بر کل هستی مشاهده می‌کنیم. هر پدیده‌ای در جهان در نهایت در غلبۀ یکی از این سه گونا است که شامل بدن، احساسات و ذهن انسان هم می‌شود.

ساتوا اصل آگاهی و هوشیاری است که مستلزم سبکی، رهایی، توازن و تعادل است.

راجاس اصل انرژی و حرکت است که مستلزم جنبش و میل و فعالیت است.

تاماس اصل ماده و رخوت است که مستلزم سنگینی و سکون و عدم تمایل است.

چرخۀ حیات و زندگی به­واسطۀ این سه گونا به گردش درآمده­است. برای مثال می‌توان طبیعت را در نظر گرفت که در زمستان در استراحت و کمون (تاماس) است، با شروع فصل بهار به جنب و جوش و حرکت (راجاس) در می‌آید، در تابستان به اوج بلوغ خود (ساتوا) می‌رسد و این چرخه با آغاز پاییز و زمستان دوباره تکرار می‌شود. ما نیز در پایان فعالیت و حرکت و تلاش (راجاس) نیاز به سکون و استراحت (تاماس) داریم و در صورتی‌که بتوانیم فعالیت و استراحت خود را با آگاهی و به‌درستی مدیریت کنیم، سطحی از توازن و تعادل (ساتوا) را در زندگی‌ ایجاد کرده‌ایم. مدیریت آگاهانه روی ارتعاشات تاماس و راجاس در تمامی حوزه‌ها، موجب ساتوا است و این هوشیاری و آگاهی ساتوا است که امکان رشد در زندگی براي رسیدن به اهداف عالی‌تر حیات را فراهم می‌سازد.

اگر بخواهیم شیوۀ زندگی و کیفیت ذهنی خود را جهت غلبۀ سه گونا بررسی کنیم، باید توجه کنیم که در قلمروی ذهن تاماس، عادت حرف اول را می‌زند. افرادی­که بیشتر در غلبۀ موج تاماگونا هستند، فعالیت‌هایی با عدم هوشیاری یا حتی عدم تمایل و از روی عادت انجام می‌دهند. مثلاً در غذا خوردن، افراد تاماسیک، نه از روی میل و اشتها که از سر عادت یا برای پر­کردن وقت غذا می‌خورند. افراد راجاسیک از سر شهوت و تجربۀ مزه‌ها و بدون توجه به نیازهای واقعی بدن غذا می‌خورند. غذا­خوردن فرد ساتویک، کاملاً هوشیارانه و با توجه به نیاز بدن است و در عین حال سبکی و هوشیاری بدن را هم ضعیف نمی‌کند.

در زندگی روزانه و در تک‌تک فعالیت‌ها می‌توانیم سه گونا را تشخیص دهیم. فرض کنید اگر از یکی از حواس بیش از حد کار بکشید (راجاس)، خواه‌ناخواه دچار خستگی یا بیماری می‌شوید. به‌همین ترتیب اگر زندگی ما بر اساس عادت و تکراری (تاماس) باشد نیز موجب بیماری و خستگی و ضعف می‌شود. مدیریت درست زندگی، استراحت و فعالیت، آرامش و هیجان و نوعی پویایی آگاهانه (ساتوا) است که می‌تواند سلامتی و توازن را به اوج برساند. در آیورودا سه دلیل عمده‌ برای به­وجود آمدن بیماری‌ها ذکر شده­است. افراط (راجاس)، تفریط (تاماس) و مدیریت غلط (مشکل در ایجاد ساتوا).

نخستین قدم جهت ایجاد ساتوا در زندگی، شناخت واقعی و صادقانه گونای حاکم بر وجودمان است. به این منظور تک­تک فعالیت‌هایمان را بررسی و مشخص می‌کنیم كه بیشتر از روی عادت هستند یا از سر هیجان. برای توضیح، به این مثال توجه کنید: در رانندگی افراد تاماسیک، نکتۀ قابل توجه آهسته یا تند­رفتن آن­ها نیست. افراد تاماسیک از سر عادت و ناآگاهانه رانندگی می‌کنند. به محرک‌ها و علایم توجه زیادی ندارند، امکان دارد در خط سرعت بزرگراه خیلی کند رانندگی کنند یا در یک کوچه بسیار سریع حرکت کنند. این مسئله به عادت ذهنی آن­ها بستگی دارد. اما افراد راجاسیک معمولاً همیشه عجله دارند و رانندگی آن­ها واکنشی است، حتی اگر حق با دیگری باشد.

ادامه مقاله را می توانید در مجله 106 مطالعه نمایید.