ایران یوگا ایران یوگا مرجع مقالات آموزشی یوگا
آب‌درمانی
نویسنده: برایان اینگلیس Brian Inglis و روث وِست Ruth West
برگردان: آیدا کوچکی
اگرچه روزه‌داری و رژیم غذایی، اجزاء اساسی درمان طبیعی هستند، اما مدت‌هاست آب به شیوه‌های گوناگون، مکمل آن‌ها شده است. آب‌درمانی ممکن است توسط یک متخصص درمان‌های طبیعی تجویز شود یا در مراکز آب‌درمانی، چشمه‌های معدنی آب گرم و مؤسساتی که تالاسوتراپی (دریا درمانی) ارائه می‌دهند، حمام‌های سونا، یا حمام‌های ترکی انجام شود.
خاستگاه
مشخص نیست اولین بار چه زمانی «مصرف آب» به‌عنوان شیوه‌ای برای ترویج و احیاء سلامتی در نظر گرفته شد، اما شکی نیست اولین بار چه زمانی به شکل شناخته‌شده‌ای از درمان پزشکی تبدیل شد. آب‌درمانی قطعاً بخش جدایی‌ناپذیری از سبک زندگی رومی‌ها و یونانی‌ها در دوران کلاسیک بود. آن‌ها آب خالص کوه را برای نوشیدن یا حمام، به قنات‌های شهر خود می‌بردند و هرکجا می‌رفتند، در چشمه‌های محلی که دارای خواص سلامت بخشی بود، آب‌انبارهایی بنا می‌کردند.
در دوران روم باستان مباحثی دراین‌باره که آیا دراز کشیدن در حمام‌های بخار برای روماتیسم و اختلالات دیگر مفید است یا خیر؛ وجود داشت. این بحث تا به امروز ادامه یافته و آب‌درمانی گاهی موردتوجه راستین قرارگرفته و گاهی مانند قرن گذشته، مورد غفلت واقع‌شده است؛ اما در بریتانیا به‌عنوان جایگزین علم پزشکی در نظر گرفته‌شده است.
روند
آب را می‌توان به شیوه‌های مختلف، به‌صورت داخلی یا خارجی، مصرف کرد. آب را می‌توان برای هر دو مصرف پیشنهاد کرد، زیرا یا خالص است و یا پر از ناخالصی‌های سلامت بخش مثل مواد معدنی، سدیم، کلسیم و روی می‌باشد.
در چند مکان، اگرچه نه در بریتانیا، چشمه‌های جوشان آب گرم از زمین‌های پوشیده از برف فواره می‌زنند.
مصرف آب
آب می‌تواند به‌عنوان محرک یا ریلکس کننده در محیط ورزشی یا مکان‌های مورداستفاده برای استراحت استفاده شود. آب را می‌توان برای لذت یا به‌عنوان یک داروی ناخوشایند نوشید.
چشمه‌های آب‌معدنی [اسپا]
حتی پس از سقوط امپراتوری روم، برخی از مکان‌هایی که لژیون‌های آن آرامشِ در آب را یافته بودند، همچنان استثمار می‌شد و یکی از آن مکان‌ها، Spa در بلژیک نام خود را به نهادی داد که تاکنون به‌جامانده، اگرچه همیشه رونق نداشته است. چشمه‌های آب‌معدنی تا چه حد مدیون خواص چشمه‌های دارویی خود هستند و تا چه حد مدیون لذت‌های جامعۀ سطح بالا هستند. استفاده از چشمه‌های آب‌معدنی تا وقوع جنگ جهانی دوم در بریتانیا مد بود. هرچند تا آن زمان در محافل بهداشتی از چشمه‌های معدنی به دلیل غیربهداشتی بودن و عدم اثبات ارزش درمانی انتقاد می‌شد؛ و از آن زمان اکثر پزشکان تلاش کرده‌اند به بیماران بگویند که آب هر کاری بتواند انجام دهد، داروها بهتر عمل می‌کنند، اگرچه امروزه نشانه‌هایی از تغییر در آن‌ها وجود دارد.
معرفی خدمات بهداشت ملی [National Health Service] در سال 1984، شکستی برای چشمه‌های معدنی بریتانیا بود و آن‌ها برای مدتی نمی‌توانستند خدمات خود را رایگان ارائه دهند. بااین‌حال در برخی از کشورهای اروپایی دیگر، درمان در چشمۀ آب‌معدنی از طریق سیاست‌های بیمۀ درمانی دولت قابل حصول است و منجر به افزایش شدید تعداد اعضای اتحادیۀ صنفی شده که از تسهیلات آن‌ها استفاده می‌کنند. برای مثال، بسیاری از چشمه‌های آب‌معدنی این موارد را ارائه می‌دهند: نرمش و گرم کردن در صبح زود، شنا، ماساژ، حمام آفتاب، حمام لوفا [loofah-bath]، لفافه‌های گیاهی [herbal wrap]، یوگا و حتی مراقبت‌های پوستی.
مؤسسات آب‌درمانی
اولین موسسۀ آب‌درمانی توسط Vincent Priessnitz در اوایل دهۀ نوزدهم در گرفنبرگِ بوهمیا تأسیس شد. Priessnitz به‌عنوان یک شخصیت توانمند، بر بیماران خود نظم و انضباط دقیقی اعمال کرد و اصرار داشت که دوش و حمام خیلی سرد بگیرند، روی ملافه‌های مرطوب دراز بکشند و آن را دور خود بپیچند و به آن‌ها گفت تا می‌توانند از آب محلی بنوشند. بعدها مؤسسات مشابهی در اتریش و در مال وِرن در انگلستان بنا شد.
درمان‌های آب‌شور
Heinz Graupner، پزشک آلمانی، در کتاب «ماجراجویی‌هایی در درمان» می‌نویسد: «از همۀ داروهای ارائه‌شده توسط طبیعت، آب دریا آخرین موردی است که به عرصۀ پزشکی مدرن واردشده است. دریا همیشه بشر را مجذوب خودکرده است. بشر خود را به دریا سپرده، از آن ترسیده، برای تفریح در آن شنا کرده و بر سواحل آفتابی‌اش دراز کشیده است». بااین‌حال خواص درمانی قابل‌توجه آن درک نشده است. تنها در چند سال اخیر، طیف وسیع محتوای دارویی آب دریا توسط شیمی‌دانان مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است، شیمی‌دان‌ها دریافته‌اند نمک داخل سرم خون ما بانمک‌های موجود در دریا ارتباط نزدیکی دارد.
تالاسوتراپی
حمام‌های سرد و گرم آب دریا در تفریحگاه‌های ساحلی در دوران ویکتوریا بسیار شایع بودند و اخیراً نیز به شیوه‌ای پیچیده‌تر بازسازی‌شده‌اند. اصطلاح تالاسوتراپی از کلمۀ یونانیِ thalassa به معنی دریا برگرفته‌شده است. مؤسساتی که ارائه‌دهندۀ تالاسوتراپی هستند در سراسر قارۀ اروپا (اما نه به‌طور قابل‌توجه در بریتانیا) گسترش‌یافته‌اند تا تعطیلاتی را فراهم آوردند که در آن شنا کردن، حمام آفتاب، قدم زدن، بازی‌های ساحلی مکمل هم هستند یا در مورد بیماران جدی‌تر یک رژیم‌درمانی آب‌شور جانشین می‌شود. این رژیم‌ها عبارت‌اند از نوشیدن آب، تنفس آب به شکل اسپری، ماساژ و گرفتن دوش‌های مختلف (برخی از دوش‌ها با پک‌های گِل یا کمپرس‌های جلبک دریایی همراه‌اند) مثل حمام حباب [bubble bath] که از پایین به بالا می‌آید و بدن را در معرض چیزی شبیه بمباران شدن با توپ‌های تنیس قرار می‌دهد.
حمام سونا
اصول حمام سونا، مشابه حمام ترکی است. استحمام‌کنندگان قبل از غلتیدن در برف یا شنا در یک دریاچۀ پوشیده از یخ تا جایی که بتوانند تحمل کنند، دور اتاقی که توسط کُنده‌های توس [درخت غان] تا دمای بالایی گرم می‌شود، می‌نشینند. همچنین ممکن است چیزی به‌عنوان «ماساژ» با کمک ترکه‌های درخت غان یا سوزن‌های کاج وجود داشته باشد؛ این کار احساسی مشابه لمس شدن با یک دسته گزنه ایجاد می‌کند.
بیست‌وپنج سال پیش، حمام‌های سونا به‌عنوان یک عادت غیرعادی در نظر گرفته می‌شد که فنلاندی‌ها در آن زیاده‌روی می‌کردند. مؤسسات زیادی وجود دارند که ادعا می‌کنند حمام‌های سونا هستند، اما با سونا بسیار متفاوت‌اند و از آن فاصله‌دارند.
بااین‌حال، افرادی که می‌توانند سونای واقعی را تجربه کنند، آن را به‌شدت نیروبخش تلقی می‌کنند. دما نباید کمتر از C °38 (100 درجه فارنهایت) باشد، اما می‌تواند برای کسانی که تحمل بالایی دارند؛ به‌طور قابل‌توجهی بالاتر باشد. نشستن در سونا برای مبتدیان باید 5 دقیقه باشد. باور بر این است که شنا یا دوش پس‌ازآن ضروری است.
فنلاندی‌ها برای درد، مشکلات تنفسی، سوءهاضمه و خیلی موارد دیگر حمام سونا می‌گیرند. سونا برای افراد مبتلابه بیماری قلبی توصیه نمی‌شود.
حمام ترکی
حمام ترکی که مدت‌ها باب روز بود، اخیراً محبوبیت خود را ازدست‌داده و سونا جای آن را گرفته است. حمام ترکی نیز هدفی مشابه سونا داشت، اما حمام ترکی در برخی از مؤسسات عمدتاً مورداستفادۀ افرادی قرار می‌گرفت که جدا از عادت، آن را روش خوبی برای درمان خماری یا شیوه‌ای لذت‌بخش جهت دستیابی به آرامش مطلوب برای یک خواب شبانۀ خوب قبل از یک روز کاری دشوار تلقی می‌کردند. امروزه، در شهرهای ما چند حمام ترکی وجود دارد.
تحقیق
تحقیقات کمی بر روی این درمان طبیعی انجام‌شده است، همچنین فکر کردن به شیوه‌هایی که می‌توانسته صورت بگیرد، آسان نیست؛ اما تحقیقات جدید زیادی بر روی بیماری‌ها به‌طور مستقیم و غیرمستقیم، ادعاهای متخصصان درمان طبیعی را توجیه کرده است.
تحقیقات اپیدمیولوژیک در مورد بیماری‌های قلبی که از فرامینگهام، ماساچوست نشأت می‌گیرند و در همۀ کشورهای سراسر جهان توسعه‌یافته‌اند، یکی از این پژوهش‌ها است. این تحقیقات، اهمیت رژیم، ورزش، اجتناب از عادات مضر مانند سیگار کشیدن و پرورش یک ذهن آرام را نشان داده‌اند؛ اکنون شواهد نشان می‌دهد کسانی که این اصول را دنبال می‌کنند، در کمترین ریسک حملات قلبی قرار دارند.
موارد مناسب/خودیاری
متخصصان درمان طبیعی معتقدند هرکسی می‌تواند با رفتن به کمپ تندرستی [health farm] از یک دورۀ درمانی بهره‌مند شود. بدین طریق مردم می‌توانند عناصر اساسی درمان طبیعی را که ازآن‌پس می‌توان برای زندگی انجام داد، یاد بگیرند.
آن‌ها همچنین به‌طور مداوم تأکید می‌کنند که درمان طبیعی، خودیاری است. تمام‌کاری که پزشکان می‌توانند انجام دهند، این است که به بیماران خود مشاوره دهند، چه‌کاری انجام دهند و بعدازآن دیگر به عهدۀ بیمار است که آن نصیحت را عملی کند.
ادامه مقاله را می توانید در ویژه نامه نوروز 89-90 مطالعه نمایید
